Indien iemand interesse heeft in de evolutie van het gebruik van hulplijnen en rasters voor kunst in het Oude Egypte, is dit boek interessant: Gay Robins, Proportion and style in Ancient Egyptian Art, 1994.
Maar ik zat eens rond te neuzen in mijn foto’s naar voorbeelden van rasters op ontwerp en uitvoering en kwam op het volgende…
Veel van deze voorbeelden (vooral i.v.m. ontwerpen waarop rasters) waren te zien op de tentoonstelling ‘Schrijvers van Contouren’ in de KMKG Brussel viewtopic.php?f=25&t=2850
Aanbevolen lectuur in dit verband is het tentoonstellingsboek ‘L’Art du Contour. Le dessin dans l’Egypte ancienne’, catalogue édité sous la direction de Guillemette Andreu-Lanoë, 2013.
(En nog meer over teken- en schilderkunst in ‘Kijk op de Oudegyptische tekenkunst’ L.Delvaux, D.Huyge, A.Pierlot, I.Therasse, C.Willemen, 2013 en ‘Ostracakunst in het Oude Egypte, L.Delvaux en A.Pierlot, 2013)
De ontwerpen van kunstenaars – schilders en beeldhouwers – werden soms onderverdeeld in rasters. Die ontwerpen met rasters kunnen oefeningen geweest zijn of standaard voorbeelden of bedoeld voor een bepaald kunstwerk, over te brengen op een definitieve ondergrond.
KMKG Brussel E.2221
http://carmentis.kmkg-mrah.be/eMuseumPl ... detailView
http://www.globalegyptianmuseum.org/record.aspx?id=302

……………………………………………………………
Op payrus:
Turin, cat. 2036, Nieuwe Rijk, H 32,5 cm
Leeuw, cobra, bok en kwartelkuiken… met tekenraster.
http://collezioni.museoegizio.it/eMuseu ... detailView

Uitzondering i.v.m. dit onderwerp want geen raster te zien, maar wel interessant is deze tekening op een Ramessidische papyrus van (een naos volgens ‘La Construction Pharaonique’ van Goyon, Golvin, Simon-Boidot en Martinet, 2004, p.359) de rugleuning van een stoel – zie een poot links onderaan. In de tekst worden de kunstenaar Anchtoe en de vizier Nebmaatrenacht genoemd. Interessant omdat dit uitzonderlijke stuk aantoont dat ook voor meubilair voorontwerpen werden gemaakt., toch in dit geval.
Turin Cat. 2034, ong. 35 cm
http://collezioni.museoegizio.it/eMuseu ... detailView

Detail van voorgaande

……………………………………………………………………………………………………….
Zeer bekend voorbeeld van een raster op ostracon.
Metropolitan, New York 36.3.252, H 22,5 cm.
Gevonden bij TT71 wordt het verondersteld een beeltenis te zijn van Senenmoet uit de regering van Hatsjepsoet. Is het een oefening of een voorbeeld?
http://www.metmuseum.org/art/collection ... &pos=1

Detail van voorgaande

……………………………………………………………………………………………………….
Raster op tablet met stuc.
BM EA 5601, Nieuwe Rijk, H 38 cm.
Oefenstuk? Het kuiken en de figuur van Thoetmosis III zijn excellent weergegeven, terwijl de armen en handen een toevoeging van een andere kunstenaar lijken te zijn.
http://www.britishmuseum.org/research/c ... 209&page=1

Detail van voorgaande

………………………………………………………………………………………………….
Raster op een stèle.
Van een raster op een stèle kon ik niet direct een voorbeeld vinden in mijn eigen foto’s. Maar toch deze in het British Museum, EA579,, waarop een overgebleven raster te zien is in het midden, maar vooral linksonder waar de personen nog niet uitgehakt zijn.
http://www.britishmuseum.org/research/c ... 209&page=1
………………………………………………………………………………………………………..
Voorbeelden van gebruik van rasters in een tombe:
(Er zijn betere voorbeelden dan mijn onderstaande … in Thebaanse Tombes, maar het overgrote deel daarvan zijn ontoegankelijk en ik heb er geen foto’s van. Terwijl ik even zocht op het internet kwam ik op deze pagina van Nicky van de Beek met literatuurverwijzing naar Thebaanse Tombes: http://nickyvandebeek.com/bibliography/theban-tombs/ )
Sarenpoet II (Middenrijk), Qubbet el Hawa, de grafeigenaar, met overblijfselen van een raster rechts bovenaan

Sarenpoet II, Qubbet el Hawa, niche links

Ahmose, zoon van Ibana, Elkab (vroege Nieuwe Rijk) grafeigenaar en echtgenote
viewtopic.php?f=10&t=2803

Ahmose, zoon van Ibana, Elkab – Paheri, kleinzoon van Ahmose

…………………………………………………………………
Voorbeelden van gebruik van rasters in een tempel:
Tempel van Seti I in Abydos, Ramses II sleept een slede met de bark van Sokar, P&M VI p. 26, 236-237

Detail van voorgaande, overblijfselen raster tussen de benen van de koning

Kapel van Philippus Arrhidaeus in Karnak, zuidelijke buitenwand

Detail van voorgaande

……………………………………………………………
Voor wat betreft rasters op beeldhouwwerk is de verzameling (H 40 cm) van papyrusfragmenten Berlin ÄM 11775 interessant. Op deze Ptolemaeïsche papyrus wordt een sfinx afgebeeld in vooraanzicht en bovenaanzicht. Duidelijk is bij het eerste het gezicht van de sfinx en de figuur van en dame en in het bovenaanzicht de voorpoten en de nemes. Foto hieronder met afzonderlijk detail van het vooraanzicht van de sfinx.
Heinrich Schäfer, Principles of Egyptian Art, edited by Emma Brunner-Traut toont op p. 330, fig. 326 (hieronder) hoe de tekeningen op de papyrus overgezet konden worden op een steenblok.
Zie eveneens plate 91 (hieronder) als mooi voorbeeld van een raster op een onafgewerkte sfinx.
( Het oorspronkelijke “ Von ägyptischer Kunst besonders der Zeichenkunst. Eine Einführung in die Betrachtung ägyptischer Kunstwerke“ (1919) van Heinrich Schäfer kan hier afgehaald worden:
Deel 1: https://archive.org/details/vongyptischerk01schuoft
Deel 2: https://archive.org/details/vonagyptischer02scha )
Verder als voorbeelden van hulplijnen of rasters op beeldhouwwerk:
- Gay Robins, Proportion and Style in Ancient Egyptian art, p.177-181
- Koninklijk hoofd Cairo CG 33327, Edgar Campbell Cowan, Sculptors' studies and unfinished works, Catalogue Général des Antiquités Egyptiennes du Musée du Caire, 1906
Hier af te halen in pdf: https://archive.org/details/sculptorsstudies00edga
(Zie ook Lexikon der Ägyptologie I 803, II 1205)
Op beeldhouwwerk werden dus niet alleen schetsen gemaakt van het uiteindelijke beeld zoals onderstaande voorbeeld in KMKG Brussel E.6315 , maar werden ook hulplijnen of rasterwerk aangebracht.
Berlin ÄM 11775 fragmenten van een papyrus in reconstructie

Berlin ÄM 11775 detail

Een hypothetische overbrenging van Berlin ÄM 11775 op een steenblok, volgens Heinrich Schäfer, Priniples of Egyptian Art, ed. Emma Brunner-Traut

Heinrich Schäfer, Priniples of Egyptian Art, ed. Emma Brunner-Traut (2002), toont op plate 91 een mooi voorbeeld van rasters op een onafgewerkt beeld van een sfinx. In het boek wordt als museumnummer opgegeven: Ägyptisches Museum Berlin-Charlottenburg 22445.

KMKG Brussel E.06315
http://carmentis.kmkg-mrah.be/eMuseumPl ... detailView
http://www.globalegyptianmuseum.org/rec ... 1012&lan=D
